Temporomandibular Eklem Bozukluğu (Temporomandibular Joint Disorder) Nedir??
Çenemizdeki eklem kası; lif, disk ve kemiklerden oluşan karmaşık yapının gerektiği şekilde çalışmaması sebebiyle olan herhangi bir problem çene eklemi rahatsızlığı olarak adlandırılır.
Çene eklemi rahatsızlığı Nedir?
TMD, veya tam söylenişi ile Temporomandibular Eklem Bozukluğu (Temporomandibular Joint Disorder), alt ve üst çeneyi birleştiren bağın düzgün şekilde çalışmamasıdır. Bu bağ, vücuttaki en karmaşık yapılı eklemlerden biri olup alt çenenin öne, arkaya ve yana hareket etmesini sağlamakla görevlidir. Bu kas; lif, disk ve kemiklerden oluşan karmaşık yapının gerektiği şekilde çalışmaması sebebiyle olan herhangi bir problem çene eklemi rahatsızlığı olarak adlandırılır. Sıklıkla çene eklemi rahatsızlığı meydana geldiğinde, bir an için çene yerinden fırlayacakmış veya birbirine çarpacakmış ya da kilitlenecekmiş gibi bir his oluşur. Bu düzen bozukluğunun kesin sebebinin ne olduğunu belirlemek ekseriyetle mümkün değildir.
Çene Eklemi Rahatsızlığının Belirtileri Nelerdir ?
Çene eklemi bozukluklarının birçok işaret ve belirtileri vardır. Ekseriyetle bir insandaki rahatsızlığın çene eklemi bozukluğu olup olmadığını bilmek zordur çünkü buna ilişkin belirtilenden biri ya da hepsi başka problemlerde de görülebilir. Diş hekiminiz klinik incelemelerde bulunarak ve gerekli filmleri çekmek suretiyle, bir tıbbi ve diş özgeçmişinizi de tam belirleyerek, en uygun tanıyı koyar.
En çok görülen çene eklemi bozukluğu belirtilerinden bazıları şunlardır:
Kulakların önünden başlayan ve kafanın gerikalanı ile boyna ve omuzlara yayılan başağrısı
Yüzde yorgunluk hissi,
Özellikle bir şeyi çiğnediğinizde, konuştuğunuzda ya da ağzınızı geniş açtığınızda kulağın ön bölgesinde meydana gelen ağrı ve kaslarda gevşeklik,
Ağzı açıp kapadığınızda rastgele oluşan, sanki çene takılıp kalmış hissi,
Ağzı çok geniş açamama,
Çenelerin kilitlenmesi, takılıp kalması veya çıkması,
Ağzı açmayı zorlaştıran yüz kasları spazmı veya dişlerinin normal oturmuyormuş gibi olmasından oluşan ani, rahatsız edici kapanış hissi,
Ağzı açıp kapadığınızda dişlerde çarpma, takırdama veya çatırdama sesleri veya çenede sürtme hissi,
Esneme, ağzı genişçe açma veya sakız çiğneme nedeniyle meydana gelen ağrı
Yüzün bir tarafında şişme
Bazı kişilerde de ayrıca kulak ağrısı, diş ağrısı, baş ağrısı (genelde migren gibidir), kulaklarda çınlama, göz çevresinde ağrı ve basınç ,baş dönmesi ve duyma problemleri de görülmektedir.
Çene Eklemi Rahatsızlığı Nasıl Tedavi Edilir?
Çene eklemi rahatsızlığı için tek bir kati tedavi yöntemi olmamasına karşın, belirtileri önemli ölçüde azaltacak birçok değişik tedavi yöntemi bulunmaktadır. Diş hekiminiz aşağıdakilerin bir ya da birkaçını size tavsiye edebilir:
Hafif ısı uygulayarak veya kas gevşetici, aspirin veya benzeri tarzda ağrı azaltıcı ya da ağrı kesici ilaçlar almak suretiyle kas spazmlarını ve ağrıyı bertaraf etmek,
Kişiye özel olarak yapılarak dişlerin üzerine takılan ve böylelikle onların karşı çenedeki dişlere takılmasına engel olmak suretiyle çene sıkma ve gıcırdatmanın zararlı etkilerini azaltıcı, ısırma plağı olarak da adlandırılan bir koruyucu plak (okluzal splint) takmak,
Çenedeki kas basıncının kontrol etmeye yarayan rahatlama tekniklerini öğrenmek,
Diş hekiminiz size stresi azaltmak üzere eğitim ya da danışmanlık almanızı önerebilir,
Çene eklemleriniz etkilenir ve diğer tedavi yöntemleri başarısız olursa, o zaman çene eklemi ameliyatı önerilebilir.
ÇENE EKLEMİ RAHATSIZLIĞINA İLİŞKİN TEMEL BİLGİLER
Temporomandibular Eklem Bozuklukları (Temporomandibular Joint Disorders) (TMD) Nelerdir?
Temporomandibular eklem bozukluklar (TMD), bugün dişhekimliğindeki en tartışmalı konulardan biridir. Çünkü diş hekimleri ve doktorlar buna neyin sebep olduğunu ve nasıl engellenebileceğini halen tam olarak çözebilmiş değillerdir. Bu belirsizlik ayrıca çene eklemi rahatsızlığının en iyi ne şekilde nasıl tedavi edileceği konusunda fikir birliği olmamasından da kaynaklanmaktadır.
Bu konuda bir karmaşa mevcutsa da, çene eklemi rahatsızlığı genel bir hastalıktır. 10 milyondan fazla Amerikalı'nın hayatında bir ya da birden fazla kez çene eklemi rahatsızlığı belirtilerine sahip olduğu saptanmıştır. Bu insanların çoğunluğunu 20 ile 40 yaş arasındaki kadınlar oluşturmaktadır.
Araştırmalar insanların %20 ile 30unun TMD belirtilerinden şikayet ettiklerini ortaya koymaktadır. Bu konuda bazı anlaşmazlıklar olsa da TMD kadınlarda erkeklere nazaran daha çok görülmektedir. Bunun sebebi ise net değildir; ancak bir teoriye göre bunun sebebi kadınlarda bilye ile oyuk arasındaki diski düzgün pozisyonda tutan kolojenin yapısal olarak daha farklı olmasıdır; ki bu da birçok kadında TMD'nin oluşmasına sebep olabilecek, yerinden çıkmış disklerin görülmesinin nedeni olabilir. Bununla birlikte, bazı çalışmalar, östrojen gibi hormonların kadınların acıyı hissetme şekillerini etkileyebileceğini göstermiştir.
Çene eklemi rahatsızlığından şikayet eden birçok kişi için iyi haber ise, belirtilerin, onların ciddi ve uzun süreli bir problemi olduğu anlamına gelmemesidir. Nitekim, tedavi olsa da olmasa da bir kısım insan daha iyi duruma gelmektedir. Fakat maalesef ki, bazı kişiler ise yıllarca süren ağrı ve rahatsızlıktan şikayet etmektedirler.
Çene Eklemi ve Çene Eklemi Rahatsızlığı
Çene eklemi rahatsızlığı tek bir, spesifik problem değildir. Daha çok, temporomandibular eklem veya TMJ olarak da adlandırılan çene eklemini veya çiğnemeyi ve çenenin hareket etmesini kontrol eden kasları etkileyen bir grup etkenin oluşturduğu rahatsızlığa verilen addır.
Eğer parmaklarınızı kulaklarınızın önüne koyar ve ağzınızı açarsanız, hissettiğiniz hareket sizin çene ekleminizdir. O, kondil olarak adlandırılan, küçük bir bilye ve oyuk (yuva) birleşimidir. Glenoid fossa olarak adlandırılan oyuk ve küçük lifli disk, bilye ile oyuk arasında şok emici vazifesi görür.
Çene eklemi, bir bilye ve onun yerleştiği oyuk gibidir. Ağzınızı açtığınızda, bu bilye veya kemik çıkıntısı (kondil) eklemdeki oyuğundan/yerinden çıkar; ağzınız kapattığınızda ise, sözkonusu bilye kolaylıkla geriye, yerine girer. Yumuşak bir tampon veya disk, bu bilye ile oyuk arasında, onların birbirlerine sürtmelerini engellemek ve çiğneme gibi hareketler neticesi meydana gelen şokları sindirmek üzere, bulunmaktadır. Bunların hepsini bir arada tutan ise, kafatasından alt çeneye kadar olan kaslardır. Genellikle çene eklemi rahatsızlığından etkilenen kaslar çeneyi kapatmaya yarayanlardır.
Çene eklemi, ağzımızı açıp kapatmamızı ve çenelerimizi yanlara, öne ve arkaya hareket ettirmemizi sağlar. Netice itibarı ile konuşabilir, esneyebilir, çiğneyebilir ve yutabiliriz. Çenenizdeki iki eklemi de parmaklarınızı yüzünüzün iki yanına, kulaklarınızın önüne koyarak hissedebilirsiniz. Şimdi ağzınızı açıp kapatın. Bilyenin oyuğun içine ve dışına doğru hareket ettiğini hissedeceksiniz.
Bugün, çene eklemi rahatsızlıklarını üç kategoriye ayırmaktayız:
Çenedeki ve boyundaki kasları etkileyen problemler
Yüzdeki kemikleri etkileyen problemler
Yüzün kemiklerini ve kıkırdakları etkileyen problemler
Bazı kişilerde ise birden fazla kategoriye giren çene eklemi rahatsızlığı bulunmaktadır.
Belirtiler
Çene eklemi rahatsızlığı birçok değişik tipte belirtiye sebep olabilir. Nitekim, sıklıkla çene eklemi rahatsızlığına ilişkin bu belirtiler başka hastalıkların belirtilerine de çok benzerdir. Bu durum, doktorların tanı koymakta zorlanmasının en temel sebeplerindendir.
Cene eklemi rahatsızlığının en genel belirtisi ise çene eklemlerinde ve çiğneme kaslarındaki ağrı ve rahatsızlıktır. Diğer belirtiler ise;
Muhtemel Sebepler
Çene eklemi rahatsızlığının sebepleri tam olarak anlaşılamamıştır ancak sebep olarak:
Çene, ağız veya TMJ'de araba kazası, kavga veya düşme neticesi meydana gelen yaralanma, (Çok büyük bir sandöviçi ısırıyormuş gibi, ağzı çok geniş şekilde açmak da çene ekleminin zarar görmesine sebep olabilir.)
Çene eklemine çok fazla basınç uygulanmasına sebep olacak şekilde dişi bastırmak veya sıkmak,
Çene eklemindeki bilye ve oyuk arasındaki yumuşak tamponun veya diskin yerinden çıkması,
Yaralanamdan kaynaklanan kemik artriti veya römatizmal artrit gibi artritler,
Kişinin yüz ve çene kaslarını sıkıştırmasına veya dişlerini sıkmasına/gıcırdatmasına (bruksizm)sebep olan stres,
Kas spazmlarını tetikleyen stres ya da direnç,
Dişin hizalanmasındaki zayıflık (düzen bozukluğu) (malocclusion),
Temporomandibular eklem artriti,
Temporomandibular eklem tümörleri gösterilebilir.
Romatizmal artrit ve kemik artriti gibi bazı genel tıbbi problemler de temporomandibular eklemi etkileyebilir.
http://www.protetix.com/eklem.htmlÇene eklemi rahatsızlığı daha çok genç ve orta yaşlarda görülen bir rahatsızlıktır.Bu rahatsızlık baş, kulak, çene-yüz ağrıları, kulak çınlaması, çene ekleminden ses gelmesi, ağız açmada kısıtlılık, ağrı veya kaymalar şeklinde semptomlarla kendini gösterir. Kimi kez klinik belirti vermeden yıllarca devam ederken, kimi kez de insanları canından bezdiren bir rahatsızlık olarak sürer.
Nedenleri
Çene eklemi rahatsızlığının oluşmasında bir çok neden vardır. Farkında olmadan çene ekleminize ve yüz kaslarınıza aşırı yüklenmeye sebep olabilecek şekilde dişlerinizi sıkıyor veya gıcırdatıyor olabilirsiniz. Çene eklemi rahatsızlığına neden olabilecek fizyolojik olmayan bir diş kapanışına sahip olabilir veya daha önceleri çene yüz bölgesinde bir travmaya maruz kalmış olabilirsiniz.
Çözüm Yolları
Çene ekleminizdeki problemlerin düzeltilmesi için tek bir tedavi şekli yoktur. Çene-yüz kaslarındaki spazmın azaltılması, optimum bir kapanışın sağlanması veya çene eklemlerinin aşırı yüklerden kurtulması gibi çeşitli tedavi şekilleriyle çene-yüz bölgesinde harmoniniz sağlanır.Okluzyon uyumu (kapanış) tam olmayan dolgu,protez ve kuron köprüler gözden geçirilir.Kapanış hattınızı dengelemek ve aşırı çiğneme basınçlarını önlemek için özel bir aparat olan gece plağı yapılır.
Çene eklemi rahatsızlığı sizin için problem mi?
Baş ağrıları ve diş aşınmalarının çene ekleminizle ilgisi olabileceğini tahmin edemeyeceğinizden dolayı uzun bir süre farkında olmadan çene eklemi rahatsızlığı olabilir. Çene-yüz kasları ve dişlerinizin kapanışı çene ekleminizin fonksiyonunu etkiler. Aşağıdaki sorulara vereceğiniz cevaplarla çene eklemi rahatsızlığınız hakkında bir bilgiye sahip olabilirsiniz.
Kaslar
Dişlerinizi sıktığınız ya da gıcırdattığınızın farkında mısınız?
Sabahları uyandığınızda çene-yüz kaslarında ağrı hissediyor musunuz?
Sıklıkla baş-boyun ağrılarınız oluyor mu?
Dişlerinizi sıktığınızda ağrınız artıyor mu?
Stresli olduğunuzda dişlerinizi daha çok sıkıyor musunuz?
Dişlerinizde hassasiyet, aşınma var mı?
Dişler ve kapanış
Ağzınızı kapattığınızda dişleriniz birbirine temas ediyor mu?
Eksik dişleriniz fazla mı?
Zaman zaman kapanışınızın değiştiğini hissediyor musunuz?
Çiğneme sırasında zorluk çekiyor musunuz?
Çene eklemleri
Ağzınızı açtığınızda çene eklemlerinizden ses geliyor mu?
Ağzınızı açıp kapamada, yemek yemede veya esnemede zorluk çekiyor musunuz?
Bazen çenenizin kilitlendiğini hissediyor musunuz?
Baş-boyun bölgesine bir travma geldi mi?
Diğer eklemlerinizi de ilgilendiren artrit gibi bir rahatsızlığınız var mı?
Ağzınızı açmakta zorluk çekiyor musunuz?
Çene eklemi rahatsızlığının anlaşılması
Çene-yüz kaslarınızdan, dişlerinizin kapanışından ve çene kemiklerinizden etkilenen çene ekleminiz kompleks bir yapıya sahiptir. Bu üç yapının her biri ekleminizin armonisi için çok önemlidir. Kaslarınız esnek ve dengeli olmalıdır. Dişleriniz eksiksiz fizyolojik ve biyolojik bir uyum içinde dengeli olup, düzenli bir kapanış vermelidir. Ağzını açma ve kapama haraketleri fizyolojik sınırlar içersinde olmalıdır.
Kaslar: Çene-yüz kaslarınızın gevşeme ve kasılması ile ağzınızı açma-kapama, konuşma ve çiğneme fonksiyonlarını yapabilirsiniz. Kaslarınız stres altında olmayıp rahat olduğu zaman, eklemlerinizle birlikte bir düzen oluştururlar.
Kapanış: Dişlerinizin anatomik şekli, çiğneme fonksiyonunuzu yapmanızı sağlar. Alt-üst çene kemikleriniz ve çene ekleminizle birlikte dişleriniz çene kapanışını oluşturur. Stabil bir kapanışınızın olması stabil bir ekleminizin olmasını sağlar.
Çene Eklemi: Çene eklemi alt ve üst çene kemiğinizdeki bağlantıyı sağlar. Bu durum ağzınızı açma-kapama, konuşma, ısırma ve çiğnemenizde büyük etki yapar.
Çene ekleminizdeki uyumun bozulması
Çene-yüz kasları, çene eklemleri ve alt-üst dişler arasındaki kapanış çene eklemlerinizi etkileyen üçlü bir mekanizma oluşturtur. Bu mekanizmayı oluşturan yapılardan birinde bozukluk olduğu zaman, çene eklemlerinizde uyum bozulmuş olur, Çene-yüz kaslarınızdaki spazm, çene eklemlerinizde ya da başınızda ağrılara neden olabilir, Kapanış problemleri eklemlerinizin pozisyonunu değiştirebilir. Diskin yerini değiştirmesi eklemlerinizden ses gelmesi veya eklemlerinizin kilitlenmesine neden olabilir.
Kas problemleri: Stres, dişlerin sıkılması ve yanlış duruş kaslarda spazma neden olur. Kasılan kaslar, alt ve üst çene kemiklerinizi birbirine yaklaştırarak eklemlerinizde istenmeyen yüklere ve bazen de dişlerinizde aşınmaya neden olur.
Kapanış problemleri: Alt ve üst çenenin birbirleriyle uyumsuz kapanışı, çene eklemlerinizde sorunlar yaratabilir.
Eklem problemleri: Çene eklemi sorunları dişlerinizi sıkmanızdan, o bölgeye gelen travma ya da artrit gibi eklem rahatsızlıklarınızdan meydana gelebilir. Bağların uzamasına neden olan eklem sorunları, diskin yerinden oynamasına ve hatta artrit gibi değişikliklere neden olur.
Diş hekimi Muayenesi: Çene eklemi rahatsızlığının nedenlerin anlaşılmasına yardım eden diş hekimi muayeneniz, tedavinizin ilk aşamasını oluşturur. Diş hekimi tarafından yapılan detaylı muayeneniz, sadece çene eklemi rahatsızlığıyla ilgili değil bütün genel sağlığınızla ilgilidir. Stres altında olup olmadığınız, dişlerinizi sıkıp sıkmadığınız, dişlerinizi gıcırdatıp gıcırdatmadığınız, ailenizde çene eklemiyle ilgili şikayetlerinizin olup olmadığına dair sorular sorulur. Sizden alınan cevaplar ve muayene sonuçlarıyla rahatsızlığınızın nedenleri anlaşılmaya çalışılır. Yine muayene sırasında kaslarınızı etkileyecek sinir sistemi veya ortopedik bir bozukluk olup olmadığı, çene-yüz ve boyun kaslarınızın uyum içinde çalışıp çalışmadığı anlaşılmaya çalışılır.Doktorunuz çene eklemlerinizi çene yüz kaslarınızı parmak uçlarıyla palpe ederek ağrı olup olmadığını, ağzınızı açıp kapatarak çene eklemlerinizde ağrı olup olmadığını ve çene eklemlerinizden ses gelip gelmediğini ve alt çenenizi açıp kapatma sırasında kayma yapıp yapmadığını ve maksimum ağız açıklığınızı ölçerek muayenenizi tamamlar.
http://www.dentartist.com/cene_eklemi.htmÇENE EKLEMİ HASTALIKLARININ TEDAVİSİ
ÇENE EKLEMİ HASTALIKLARININ TEDAVİSİ
Pdf formatında görmek için tıklayınız.------->1.Çene Eklemi Problemlerinin Nedenleri2.Çene Eklemi Problemlerinin Tipleri 2a.Çene Eklemi Kırıkları2b.Çocuklarda Çene Eklemi Kırıkları2c.Çene ekleminin kafa tabanına kaynaması (Ankiloz)2d.Çene Ekleminde Patolojik Büyümeler, Tümörler2e.Çene Ekleminde ÇıkmalarÇene eklemi, her yöne hareket edebilen özel yapısı ile vücudun diğer bölgelerindeki eklemlerden çok farklı özellikler gösteren bir yapıya sahiptir. Çene eklemi kabaca, eklem yuvası, eklem başı, arada kuvvet iletimini dengeleyen disk ve bir takım bağlardan oluşmuştur (Resim 1-2)
Resim.1
Resim.2
Çene ekleminin anatomisi.
İdeal bir çene eklemi, günlük yaşantı içerisinde kişinin dikkatini çekmez. Dikkatini çekecek değişikliklerin bir kısmı ise herhangi bir tedavi gerektirmemekle beraber işter istemez kişinin o konuya odaklanmasına sebep olur. Toplumda bir çok kişide çene eklemi normalden farklı bir anatomiye ve fonksiyona sahiptir ama günlük koşuşturmaca içerisinde farkına varılmaz. Çene eklemindeki farklılık genellikle sınav dönemleri vb gibi psikolojik baskının arttığı dönemlerde ve kişinin kendini dinlemeye başladığı dönemlerde fark edilir.
Konuya başlarken, çene eklemindeki problemleri , � çene eklemindeki değişiklikler � olarak tanımlamaya çalıştık. Eklemde kişinin fark ettiği her değişiklik bir problemin belirtisi demek değildir; Açma kapama sırasında eklemde oluşan farklı bir ses veya yemek esnasında kişinin fark ettiği sesler tedavi sürecini başlatacak belirtiler değildir. Yanlız, bu gibi bulguların yanında, yemek yemede ağrı, gece yatarken ağrının sürmesi, sabah kalktığında dişlerini kapatamama, ağız aşmada kısıtlılık veya hiç açamama gibi belirtiler tedaviye ihtiyaç olduğunun göstergesidir.
Çene Eklemi Problemlerinin Nedenleri:
1. Ağızda kısmi veya tam diş eksikliği,
2. Travma; Bir trafik kazası, çapma, bölgeye alınan şiddetli bir darbe, zorlu bir diş çekimi, diş çekimi veya diğer dişle ilgili müdahalelerin uzun sürmesi.
3. Tam uyumlandırılmamış protezler.
4. Ağızdaki oklüzyon diye adlandırdığımız kapanış dengesinin aniden ve çarpıcı şekilde değiştirilmesi (dişlerin tümünün porselenle kaplanması vb).
5. Sakız çiğneme alışkanlığı.
6. Eklemi oluşturan yapılardaki ailevi bir yatkınlık nedeni ile var olan yada gelişebilecek anatomik zayıflık.
7. Osteoporoz. İleri yaşlarda bayanlarda kemik yapısında oluşacak değişikler bazı diğer faktörlerle birleştiğinde bir probleme sebep olabilir.
8. Romatoid artiritis. Tüm eklemlerde rahatsızlığa sebep olan bu tablo çene ekleminide etkileyebilir.
9. Enfeksiyon.
10. Tümörler.
Çene Eklemi Problemlerinin Tipleri:
İnternal düzensizlikler:
Çene eklemi kırıkları
Çene ekleminin kafa tabanına kaynaması (Ankiloz)
Çene ekleminde patolojik büyümeler, tümörler
Çene ekleminde çıkmalar
Osteoartiritis
İnternal Düzensizlikler
Çene eklemini oluşturan yapılardaki düzensizliklere bağlı olan değişikliklerdir. Çene ekleminde hareketlerde ses, ağrı, ağız açıklığında daralma ve hareketlerde zorlanma ile karakterizedir. Problemi oluşturan faktörler yukarıda sıralanmış olup, tümör ve enfeksiyon dışındaki tüm faktörler bu rahatsızlığın meydana gelmesinde rol oynar.
Halk arasında en çok tanınan ve en çok rastlanılan eklem rahatsızlığı bu gruptur. Bir veya birden fazla nedenle anatomisi bozulan eklem ve bağların gevşemesi ile öne veya yana kayan eklem diski ile karakterize bu tablo çiğnemede ağrı, ağız açıklığında kısıtlılık hatta ileri dönemlerinde hiç açamama gibi bir klinik görünüm sergiler.
Tedavi: Hastalığın şiddetine bağlıdır. İlk dönemlerde, sebebin ortadan kaldırılması önemlidir. Eksik bir diş varsa tamamlanmalı, uyumsuz protezler düzeltilmeli veya yenilenmeli, oklüzyon dediğimiz kapanış dengesindeki bozukluklar ortadan kaldırılmalıdır. Yüksek yapılmış bir diş dolgusunun bile bazı hastalarda bu rahatsızlığa yol açabileceğini unutmamak gerekir. Disk�in dinlenmesine yardımcı olacak, bir ısırma plağı kullandırılmalıdır. İlave olarak, uzun vadeli, kontrollü ve uygun bir ilaç tedavisi çok yararlı olacaktır.
Daha ileri vakalarda, ilave olarak � artrosentez � denilen ve cerrahi müdahelelerin en basit şekli olan eklem boşluklarının yıkanması (bir veya birkaç kez) ve eklem içi ilaç uygulaması yapılabilir.
Örnek Vaka Hasta, erkek, 32 yaşında ve yukarıda tarif ettiğimiz tipik bulgularla başvurdu. Klinik muayenesinde, ağrıları başlamadan kısa bir süre önce üst çenesine ve sol alt çenesinde azılar bölgesinde porselen köprüler yaptırdığını belirtti. Ağız muayenesinde alt çenede köprünün yapılmamış olduğu bölgede dişlerin kapanışının son derece hatalı olduğu gözlendi. Bir çok faktörün bir araya gelmiş olduğu bu vakada internal bozukluğun ve ağrılı bir tablonun oluşması beklenen bir olaydır. Tedavi olarak, protezleri uyumlandırılmış, oklüzyonda gerekli düzeltmeler yapıldıktan sonra ilaç tedavisinin yanı sıra hastaya ısırma plağı kullandırılmıştır .
cer2/Üst ön bölge ve sol arka bölgedeki porselen köprüler dikkati çekmekte. Ağız açıklığı kısıtlı.
Sağda, diş eksikliği ve çapraşıklığa bağlı kapanış bozukluğu.
Isırma plağının kullanılması.
Artrosentez. Eklem içini yıkama işlemi.
Daha da ileri vakalarda yukarıda tarif edilen tedavilerin yetersiz kaldığı ve diskin ve/veya bağların hasar gördüğü hallerde cerrahi tedaviye gerek duyulabilir. Operasyon, genel anestezi altında yapılır. Bölgeye kulak önünden veya ameliyat izini gizleyecek biçimde kulağın ön kıvrımları üzerinden yapılan bir kesi ile ulaşılır. Cerrahi, hasarlı dokuların tamiri veya alınmasına yöneliktir.
Örnek Vaka Geçmişte bir travma şikayeti ile başvuran hasta ağız açmada hatta istirahat halinde şiddetli ağrı, çiğneme fonksiyonunun tamamen engellenmesi şikayeti ile başvuran hasta değişik merkezlerde yapılan ilaç ve çeşitli ısırma plakları ile başvurdu. Gerek CT ve diğer radyografik ve klinik tetkiklerden sonra hastanın eklem diskini tutan bağlarda aşırı gevşeme ve diskte hasar tespit edildi. Tedavi, cerrahi, ameliyat sonrası splint uygulaması ve ilaç tedavisi olarak kararlaştırıldı.
Resim.3a.Ağız açmada şiddetli ağrı.
Resim.3b.Ameliyat sonrası beklenilen rahat açıklık.
Resim.3c.Ameliyat bölgesi.
Çene Eklemi Kırıkları Çene kırıkları, tedavi prensipleri açısından vücudun diğer kemiklerinden farklıdır. Eklemi bölgesi kırıkları ise , çenenin diğer bölge kırıklarından hayli farklılık gösterir.
Çene eklemi kırığı.
Tedavisinin tarihi çok eskilere dayanır. Günümüzde, Resim 10 da olduğu gibi hastayı toplum dışına itecek tedavi yöntemleri yerine ağız içerisinden dişleri bağlamak sureti ile veya Resim 11 ve 12 de sunulduğu gibi cerrahi olarak tedavi edilmektedir. Ağız içerisinden tellerle bağlama tekniğinde hastanın ağzı yaklaşık 3-4 hafta kapalı kalmasına karşın cerrahi tespit yönteminde ağız 1-3 gün içerisinde açılarak hastaya normal çiğneme kabiliyeti hemen iade edilmektedir.
Resim.10
Resim 11. Çene ekleminde kırık.
Resim.12 Aynı kırığın cerrahi olarak plak ve vidalarla tespiti.
Çocuklarda Çene Eklemi Kırıkları: Çocuklarda maksillofasial bölge kırıkları erişkinlere oranla daha az görülmekle birlikte, bu kırıklardan en sık eklem bölgesi etkilenir. Toplumumuzdaki en önemli sorunlardan biri ise,çocuğun kucaktan veya yüksek bir yerden düşürülmesi ve oluşmuş bir çene eklemi kırığının fark edilmemesidir. Fark edilmeyen eklem kırığı ileride çene cerrahisinin en ciddi problemlerinden; çene ankilozlarına yol açar ki bu da yemek yiyememe, ileride yüzde şekil bozukluğu gibi problemlere yol açar.
Resim 14. Zamanında tedavi edilmemiş bir çene eklemi kırığı ve çene kemiğinin kafa tabanına kaynaması sonucu oluşmuş bir çene eklemi ankilozu. Alt çenedeki gelişim bozukluğuna bağlı küçük kalmış olması dikkati çekmekte, hasta ağzını açıp kapayamadığı için gıdalarını alabilmek için ön grup dişlerini çektirmiş.
Çene ekleminin kafa tabanına kaynaması (Ankiloz)
Yukarıda da kısmen bahsedildiği gibi ankiloz tedavisi, zor ve ciddi bir problem olup, sebebi tamamen, çene eklemi kırığının geç veya yanlış tedavisi sonucu oluşur. Bu problemin çocuk yaşlarda oluşması büyüme ve gelişimi kötü etkileyeceği için yüzde şekil bozuklukları yapacaktır.
Tedavisi kesinlikle cerrahi olup uzun yıllar takip gerektirmektedir. Uluslararası prensiplere göre bu rahatsızlık, ameliyatı çok başarılı geçse bile 5-8 yıllık takip gerektirir. 5 yıl sonra hastanın nüks ile tekrar hekimine başvurması ihtimal dahilindedir.Uygun olmayan bir cerrahi, hastanın uzun takiplerinin yapılmaması, hekime yıllar sonra baş vurulması sonucunda ankilozun çok ağırlaşmış olması ameliyat sonuçlarını negatif yönde etkileyebilir. Hemen her rahatsızlıkta olduğu gibi, tedaviye erken başlama hem hekimi hem de hastayı olumlu yönde etkiler. Bize 15 yaşında olup da başvurmakta gecikmiş hatalarımız da mevcuttur. Hasta yaşı küçük olmasına rağmen 10 yıllık ankiloz hastası olabilir.
Örnek Vaka Resim 15. Sol çene eklemi kırığının uygun tedavisi yapılmadığı için çene kemiği kafanın diğer kemiklerine kaynamış bir hasta.Resim 16. Aynı hastanın başarılı bir ameliyattan sonraki ağız açıklığı.
Çene Ekleminde Patolojik Büyümeler, Tümörler Çene eklemi bölgesinde de nadirde olsa vücudun diğer eklem bölgelerinde olduğu gibi gelişim problemleri, tümöral yapılara rastlanılabilir. Bunların da tedavisi cerrahidir.
Resim 17. Sol çene eklemi bölgesinde tümoral bir kitle.
Resim 18. Tek taraflı büyüme göstermiş bir eklem başı.
Çene Ekleminde Çıkmalar
Bazı hastalar esnerken veya benzeri şekilde ağızlarını çok açtıklarında çenelerinin çıktığından yakınırlar. Bu tip şikayetlerin çoğu eklemin diğer şikayetleri ile karıştırılmakla beraber, bir kısım hastamızın yaşadıkları tecrübeler gerçek eklem çıkığını doğrular. Gerçek eklem çıkığında hastanın çenesi öne ve aşağı yönelerek, çok ağrılı bir şekil alır. Hastanın kendi başına çenesini kapama ihtimali yoktur ve ancak bir hekim tarafından yerine getirilir. Ülkemizde her bölgemizde branşla ilgili uzman olmadığı için, acil müdahale ile çene yerleştirilmiş olmasına rağmen takip eden günlerde bir çene cerrahına baş vurarak olayın gerçek sebebinin araştırılması ne tekrar etmemesi için koruyucu tedaviye başlanmalıdır. Bu tür deneyim yaşamış hastalarımızın çoğu rahatsızlığın tekrar ile bize başvurmaktadır.
Tedavi: İlk çıkmadan sonra uzmana baş vurulduğu taktirde koruyucu tedavi ve takip ile tekrar etmemek üzere tedavi edilir. Hastalığın bir kez tekrarı daha ilerideki tekrarları getireceği için bu safhada ancak cerrahi ile tedavi edilebilir.
Resim 19. Çene çıkığının yerine oturtulması.
Osteoartiritis Bu rahatsızlık diğer eklem bölgelerinde olduğu gibi eklem yüzeylerinde şekil bozukluklarına yol açar (bakınız şekil 18). Tedavi ilaçla ve ileri dönemlerinde gerekirse cerrahidir.
Resim 20. Osteoartiritis de eklem başında deformasyon
http://www.orhanguven.com/cer2.htmlÇENE EKLEMİ HASTALIKLARININ TEŞHİS VE TEDAVİSİ
Alt çene eklemi olarak adlandırılan temporomandibuler eklem, kulağın önünde, kafa kaidesiyle alt çenenin kondil başının yaptığı bir eklemdir. Alt çenenin açma, kapama, öne, sağa, sola, kaydırma hareketlerini yapmasını sağlar. Eklem; kafa kemiği, kondil başı, disk, kapsül, kas ve ligamentlerin oluşturduğu kompleks bir yapıdır. Dolayısıyla eklemi ilgilendiren rahatsızlıklarda tüm bu yapıların ayrı ayrı değerlendirilmesi gerekir.
Eklem hareketleri sırasında klik ve/veya sürtünme sesleri duyulabilir. Bazen bu sesler ağrı ve fonksiyon kaybı olmaksızın hastaya şikayet vermeyebilir. Ancak ağrı şikayetleri ve ağız açılmasında kısıtlanma başladığında eklem muayenesinin yapılması kaçınılmaz olur. Psikolojik faktörler, eklemi çalıştıran kaslar üzerinde gerilimlere neden olabilir; diş gıcırdatma, diş sıkma gibi alışkanlıklar eklem ağrılarına sebep olabilir. Muayene sonucu eklem diskinin fonksiyon bozukluğu tespit edilmişse diski orijinal yerine konumlandırıcı ağız içi apareyler (gece plağı) yapılıp belli bir süre istirahat halindeyken hastanın kullanması istenebilir. Eklem içi bozukluklarının tanı ve tedavisi için artroskopik eklem tedavisi yapılmaktadır. Bazı olgularda artroskopi öncesinde eklem içinin yıkanmasının (artosentez) faydalı olabileceği öngörülmektedir. Artrosentez, artroskopiye göre daha basit olması, az risk taşıması, beraberinde yüz güldürücü sonuçlar sağlaması nedeniyle son yıllarda eklem hastalıklarının tedavisine tercih edilir bir yöntem olarak karşımıza çıkmaktadır.
Resim: Hastanın şağ çene ekleminin içi yıkandıktan sonra şikayetleri büyük ölçüde azaldı.
http://www.angelfire.com/oz2/drattila/yeni_sayfa_3.htmÇENE EKLEMİ HASTALIĞI ve TEDAVİSİ
Çene hareketlerinizde ağrı ve klik sesi hissediyorsanız bir sorununuz var demektir. Bu sorun daha kötü durumlara yol açmadan erken teşhis ve tedavi edilmelidir. Buradaki ekleme ait hastalıkların tamamen tedavisi zordur ve zaman gerektirmektedir. Bu hastalıklar dişlerinizi gıcırdatmak ve çene kaslarınızı yormak, travma, böcek sokması ve ağzın aşırı açılması gibi pek çok sebebe bağlı olabilir.
Çene ekleminiz sizin için bir sorun mu?
Sorununun kaynağının eklemde olup olmadığını anlamak için:
- Diş sıkma ve diş gıcırtısı var mı?
- Sabahları boyun kaslarınızda ağrı
- Sık sık baş ağrınız olur mu? Ağrınız dişlerinizi sıktığınızda daha kötü hale gelir mi?
- Stres ağrınızı daha kötü bir hale getiriyor mu?
- Ağzınızı açtığınızda çenenizde, patlama, gıcırdama, takılma olur mu?
- Esnerken veya yemek yerken ağzınızı açmanız ağrılı ve güç mü?
- Hiç boynunuzu ,başınızı, çenenizi incittiniz mi?
- Diğer eklemlerinizde problem var mı
- Yemek esnasında ısırırken zorlanır mısınız?
- Zaman zaman dişlerinizin kapanmasında farklılıklar oluyor mu?
- Yemek yerken veya koparırken ön dişlerinizi kullanmanız zor mudur?
- Dişleriniz hassas mı, aşınmış mı, kırık mı veya sallanıyor mu?
Evet cevapları çoksa büyük ihtimalle çene eklemi hastalığına sahip olduğunuzu gösterir..
Çene Hastalıkların Anlaşılması
Çeneniz Nasıl Çalışır
Çene eklemleriniz çene kemiği ve kastan oluşan bir komplekstir. Her bir bölüm çene ekleminizin uyum içinde sorun çıkarmadan çalışmasında rol oynar. Kas gevşediğinde, dengelendiğinde her iki çene ekleminiz rahatça açılıp kapanır, ağrısızca esnersiniz çiğnersiniz ve de konuşabilirsiniz.
Kas Gücünün Sağlanması
Çene ekleminizin çevresinde kas grupları mevcuttur.Onların kasılıp gevşemesi ile ağzınızı açıp kapayabilir, konuşabilir ve çiğneyebilirsiniz. Esnek iken ve baskı altında değil iken çene ekleminizle uyum içinde çalışır.
Çene Ekleminizin Yeri
Çene ekleminiz alt ve üst çenenin birleştiği yerdedir. Arabanın dişli çarklarına benzer eklemlerin hareketli bölümleri alt çenenizin hareketine izin verir.böylece ağzınızı konuşmak, çiğnemek ve ısırmak için açıp kapayabilirsiniz.
Çene hastalıkları nasıl gelişir
Kaslarınızla eklemleriniz beraber çalıştığı için birindeki sorun diğerlerini etkileyebilir.
(Kas gerilimi baş ağrısı, ağrı, yeme problemleri, klik sesi ,çene kilitlenmesi gibi)
Gergin Kaslar
Stres, diş gıcırdatma ve kötü duruş kaslarınızın zayıf düşmesine neden olur. Dayanıklılıktaki bu azalma alt ve üst çenenizin birbirine yaklaşmasına, çene eklemlerinde basınç oluşmasına ve alt dişlerinizin aşınmasına sebep olur.
Eklem Hasarı
Eklem problemleri yaralanma ile (ağız solunumu) veya çene hastalıklarıyla oluşabilir. Yaralanma eklem bağlarını gerip yırtabilir, diski pozisyonun dışına kaydırabilir ve hatta eklem dejenerasyonuna yol açabilir.
Rahatsız Edici Sonuçlar
Eğer kas ve eklemdeki problemler çene çalışmasını bozuyorsa basınç-yıpranma yırtınma sonucunda çene ekleminde farklı sorunlara yol açabilirler:
* Boyun, çene, baş ağrısı
* Diş aşınması ve uzun sürmeyen kilitlenme krizi
* Çenenin rahat hareket yetersizliği
Dişsel ve tıbbi değerlendirme
Dişsel ve tıbbi değerlendirme çene hastalığının sebebinin kesin olarak belirlenmesinde yardımcıdır ve kişisel tedavi programınızın planlanmasında ilk adımdır. Dişsel ve tıbbi hikaye genel anlamda sağlığınız hakkında bilgi sağlar . Semptomların çeşitliliği tecrübenizi gösterir ve mümkün nedenleri hissedersiniz. Fiziksel inceleme çene ve ona benzeyen semptomların ayırımında önemlidir, öyle ki eklem ağrılıdır, klik verir, hareket sahası kısıtlıdır.Tanı testleri çene hastalığınızın olası nedenlerini kesin olarak belirtebilir, sizin için en iyi tedavi yöntemini belirtir. Diş alçıları dişlerinizin bir araya gelip gelemeyeceğini ve ısırmanızın eklem ve çevre kaslara olan zararını göstermede yardımcıdır.
Fiziksel İnceleme
Doktorunuz sorularla semptomlarınızı bulacaktır.Bir teknik olan palpasyon (dokunma) ile kas ve çene ekleminizdeki ağrıyı, kas gerginliğini ve duyarlılığını kontrol eder. Doktorunuz bir de küçük parmağını kulağınıza sokarak çene ekleminizin çalışmasının nasıl olduğunu hisseder. Steteskopla (dinleme cihazı) eklemdeki klik sesini
alabilir ve cetvel ile ağzınızın ne kadar açıldığını ölçebilir.
Görüntüleme Testleri
Tomografik veya direkt film ile kafatasının X ışınları ile görüntüsü kaydedilir. Eklem hasarı, kırık, tümör gösterilir. Magnetik rezonans (MR) yumuşak doku hakkında detaylı bilgi verir disk ve lif hasarını gösterir.
Diş Alçısı
Doktorunuz dişlerinizin kalıbını alır ve alçıdan model yapar. Hareket stimülatörüne geçirerek dener. Bu mekanik aygıt alt çenenizin hareketini göstermede yardımcı olur.
TEDAVİ SEÇENEKLERİ
Çene hareketleri ve uyumunda iyileşme sağlayan birçok tedavi seçenekleri mevcuttur.Fakat geniş bir bölümünde sıkıntıdan kurtulma size bağlıdır.En önemli rolü sizin tedavi programı süresince (ömrünüz boyunca) çenenizi istirahata almanız oynar.Yani sağlığınıza ve eski sağlamlığınıza tekrar kavuşabilirsiniz. Diğer kendi kendini koruma teknikleri de semptomlarınızı rahatlatır bunlar;buz, ısı ve egzersizdir. Doktorunuzun idaresinde semptomunuz azalıncaya, ileride semptomlarınız alevleninceye veya diğer bir tedavi seçeneğine geçinceye kadar egzersize ihtiyacınız olabilir.
Yapılan uygulamalar
- Dişlerinizin Korunması
- İyi çene pozisyonu
- Yumuşak Yemekler
- Sıcak ve Soğuk Uygulama
- Çene Egzersizleri
- Tıbbi Tedavi (Ağrı için)
- Fizik tedavi
- Sabitleyici Aletler (Occlusial Splint)
- Isırmanın düzeltilmesi
- Cerrahi
http://kbb.uludag.edu.tr/HB-cenehast.htm
aylarımı verdiğim, ömrümden ömür alan, bana en güzel anıları yaşatan, herşeyin kıymetini anladığım, herkesin kesinlikle yapması gereken bir kutsal bir görevdir.
